Turf'te* Kültürel
Hastalık Kontrolü
İyi bir kültürel
yönetim programı iyi bir hastalık kontrol programının anahtarıdır. Kimyasal
fungisitler turf hastalık kontrolü için oldukça yararlı olabilir ancak kültürel
program ihmal edilmiş ise fungisitlerin etkisi sınırlıdır. Turf endüstrisinde
en fazla fungisit kullanımı golf sahalarında gerçekleşir. Golf sahalarında
kullanılan çimler başka turf sistemlerinde de kullanılsa da hastalıklar daha az
yaygındır. Bunun sebebi strestir. Düşük biçme seviyesi, yoğun trafik ve golf
sahalarındaki diğer yönetimsel aktiviteler yüksek stres yaratır ve bu durum da
turfu patojen ataklarına karşı daha savunmasız yapar. Etkili hastalık kontrolü
için ilk adım yönetilecek tür ile ilgili kültürel gereklilikleri öğrenmektir.
Bu bilgiyi en sağlıklı bitkiyi elde etmek için kullanılan yönetimsel programa
entegre etmek topraktaki mantarın turfe saldırısını engellemeye yarayacaktır.
Biçme yüksekliği bu
süreçte önemli bir rol oynar. Biçme yüksekliği düştükçe turfteki stres artar.
Stres arttıkça da hastalık riski artar. Biçme yüksekliği turf yöneticisini
kontrolünde olan stres belirleyecilerinden biridir. Mümkün olduğu her an biçme
yüksekliği arttırılmalıdır. Bu özellikle soğuk iklim bitkilerinin yüksek stres
dönemleri için geçerlidir. Tabii ki bu her zaman mümkün olmaz ve genelde sahada
oynanan oyunun gereklilikleri biçme yüksekliğini belirler. Futbol sahasında 3
inch, golf sahasında 2 inch biçme yüksekliği mümkün değildir. Sezon öncesi ve
sonrası dönemlerde olduğu gibi biçme yüksekliği esnek ise stresi azatlmak için
yüksek biçme kullanılmalıdır.
Gübre programı da
hastalığı etkileyebilir. Yüksek N programları hızlı büyüme ve sulu dokulara
sahip bitkilerde ince kütikül ve hücre duvarına sebep olur. Aşırı N uygulanmış
bitkiler brown patch, pythium blight ve snow mold gibi hastalıklara karşı daha
zayıf olur. Yetersiz N uygulanan bitkiler ise dollar spot, red thread ve rust
gibi hastalıklara karşı zayıf olurlar. Bu hastalıkların kontrol stratejilerinin
bir bölümü N oranını arttırmaktır. Fairy ring de N yetersizliği çeken turfte
daha kolay görülür. En iyi N gübreleme programı dengeli, makul ve aşırıya
kaçmaya bir programdır.
Hastalık kontrol
stratejisinde diğer besinler de rol oynar. Potasyum yetersizliği olan çimlerde
hücre duvarları ince olur ve kolayca penetre edilebilir. Demir veya magnezyum
yetersizliği olan çimler klorotik olur ve patojen ataklarına dayanıksız hale gelir.
Herhangi bir besinin azlığı bitkiyi güçsüz ve hastalıklara karşı daha dayanıksız hale getirecektir. Toprak
testi ve dengeli bir gübreleme programı hastalık kontrolünde önemli bir
parçadır.
Sulama, N
gübrelemesi gibi dengeli bir yaklaşım gerektirir. Turfu sürekli ıslak tutmak
veya kuraklık stresine girmesini sağlamak hastalıklara davetiye çıkaracaktır.
Düşük nem stresine girmiş bir turf patch hastalıklaraına ve Ascochyta leaf blighta karşı
dayanıksızdır.
Hastalığı etkileyen
toprak bağlantılı bir faktör de pH seviyesidir. Aşırı yüksek ya da düşük pH
turfu strese sokar ve hastalık problemlerinin artmasına sebep olur. Düşük pH,
mantar için elverişli koşullar oluşturur; düşük pH’lı topraklardaki turfte
kireçleme hastalık oluşumunu azaltır.
Zayıf drenaj ve
thatch çimin hastalığa karşı olan hassasiyetini etkileyebilir. Sığ köklenme ve
oksijen yetersizliği yüzünden turfü strese sokan alanlarda yetersiz drenaj
pythium blight hastalığına yol açar. Thatch köklenmeyi engeller ve bazı
mantarların büyümesi için gerekli koşulları oluşturur. Drenajı arttırmak ve
havalandırma ile thatch kontrolü yapmak bütünleşmiş hastalık kontrol
programının bir parçasıdır.
Turfun civarında
bulunan koşullar anlamına gelen mikro çevrenin hastalık gelişimine büyük etkisi
vardır. Üç tarafı ağaçlarla çevrili olan turf sahaları, açık alanda olan ve hava akımının turfu kurutup
serinletebildiği alanlara oranla daha yüksek hastalık baskısı altındadır. Yüksek
stresli çevrelerde kurulmuş golf sahalarında elektrikli fanlar toprağı
serinletmek ve kurutmak için kullanılabilir.
Syringing, turf
yüzeyine hafif su uygulama sürecidir. Bu yüksek sıcaklığa sahip stres
dönemlerinde mikro çevreyi değiştiren uygulamalardan biridir. Syringing çimin
yüzeyini serinletmeye yardımcı olduğu gibi mantarların besini olan şeker ve
diğer salınan materyalleri yaprak yüzeyinden temizler. Syringing özellikle
yüksek sıcaklık stres dönemindeki Annual Bluegrass-Yıllık Salkımotu (Poa annua L.) yönetiminde önemlidir.
Ayrıca yazın Creeping Bentgrass-Stolonlu=Sülüklü Tavuzotu (Agrostis stolonifera L.) green’lerinde
pythium blight istilasını kontrol programlarında da kullanılır.
Hastalığa dayanıklı
çeşitlerin kullanımı hastalık yönetiminde çok faydalı bir strateji olabilir.Örnek
olarak leaf spot bazı Kentucky Bluegrass-Çayır Salkımotu (Poa pratensis L.) türlerine saldırırken diğer türler bu hastalığa
direnç gösterir. Her yıl leaf spot tarafından saldırıya uğrayan sahalarda
fungisit kullanılabilir. Çevresel açıdan daha iyi olan bir yaklaşımda hiçbir
kimyasal kullanmadan bulunan hassas çimleri dirençli türler ile değiştirmektir.
Bu yaklaşım bir kaç hastalık ve çim ile sınırlıdır. Modern çim yetiştirme
programlarının hedeflerinden biri de birçok hastalığa direnci olan çimler
yetiştirmektir.
Bağlantılı bir strateji büyüdükleri ortama en uygun
çim türünü seçmektir. Creeping Bentgrass-Stolonlu=Sülüklü Tavuzotu (Agrostis stolonifera L.)’ın normal tolere sınırının üstünde strese
sahip golf sahalarında bu türü canlı tutmak için ağır fungisit uygulamaları
gerekir. Bermudagrass-Köpek Dişi Ayrığı=Bermuda Çimi(Cynodon dactylon L.Pers) bu tür iklimler için çok daha uyumludur
ancak creeping bentgrassın oyun kalitesine ulaşamaz. Çim yetiştiricilerinin bir
hedefi de Güney Amerika'da creeping bentgrassın yerine kullanılabilecek
bermudagrass türleri yaratmaktır. Başarılı olunması halinde fungisit
kullanımında dramatik bir düşüş yaşanacaktır.
Bazı hastalıkların
aktif hastalık salgınları mekanik olarak bakım ekipmanlarına bulaşabilir.
Pythium blight bu hastalıklardan biridir ve biçme rotalarında yayılması ile
bilinir. Bu durum genellikle fungisit uygulaması gerektirir ancak ekipmanın
uygun temizliği bu problemi bitirecektir.
Buharla temizlik bu yöntemlerin en etkilisidir. Uygun temizlik
ekipmanlar komşu turf alanları ile paylaşılıyorsa özellikle önemlidir.
Başarılı bir
hastalık kontrol programında kayıt tutma son adımdır. Çoğu hastalık her yıl
aynı yere saldırır ve diğer alanlar nadiren etkilenir. İyi bir kayıt tutma ile
problemli alanlar hedef alınarak ve fungisit kullanımı azaltılabilir. Summer
patch’i gibi belli patch hastalıkları semptomlar başlamadan sistemik fungisit
uygulaması gerektirebilir. Geçmişte yaşanan problemlere ait zaman ve konum
kayıtları etkili zamanlama ve uygulama ile kaynakların daha etkili
kullanılmasını sağlayabilir.
*Turf: Özel nitelikli çim alan
Kaynak:Fundamentals of Turfgrass Management/ Nick Christians
Turfgrass Disease
