Turfgrass İçin Yavaş
Salınımlı Azot Kaynakları
Turf’de (Turf: Özel nitelikli
çim alan) kullanım için sentetik yavaş salınımlı azot
kaynakları gün geçtikçe artmaktadır. 3 ana gruba ayrılabilirler:
- Sentetik organik azot bileşimleri
- Sınırlı çözünürlüğe sahip inogranik gübreler
- Nitrifikasyon inhibitörleri içeren ürünler
Yavaş salınımlı ürünlerin Turfe uygulanmasından elde edilecek temel
avantaj amonyum sülfat gibi daha geleneksel gübreleme maddelerine oranla daha
az sayıda uygulamaya ihtiyaç duyulmasıdır. Özellikle modern kum bazlı kök
alanlarında çim ve tohum yataklarında çözünür gübreler kökten su ile
atılabilirken bu gübreler azot tedariki konusunda daha kullanışlıdır.
1.Sentetik
Organik Azot Bileşimleri
Bu maddelerin yavaş salınımları suda hafif çözülebilir olmalarına
dayanır.
1.1.İsobutylene Diurea-IBDU (İsobutilendiüre)
(IBDU). %32 N içerir. Toprağa uygulandığında, IBDU mikroorganizmalar
tarafından çözünebilir üreye ayrıştırılır. Ayrıştırmanın hızı toprak sıcaklığı,
nem oranı ve küçülen gübre granül boyutu ile artar. Ardından üre amonyum
karbonata dönüştürülür. IBDU uygulamasının toprağa sıfır ya da az miktarda
asidite etkisi olur.
IBDU içeren
gübreler ile yapılan denemelerde toprak sıcaklığının 8oC derecenin
altında ve mikrobik aktivitenin minimum olduğu kış aylarında çimin büyümeye
devam etmesi için IBDU bitki için kullanılabilir azot salgılaması yapar. Bu
tamamen maddenin kimyasal bozunmasıyla ortaya çıkar. Sonbaharda IBDU denemesi
etkilerini ilkbahara taşır ve çimin erken yeşillenmesini sağlar.
IBDU içeren gübreler şu an yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu
maddelerin içindeki azotun neredeyse tamamı IBDU olarak ya da çözünebilir
inorganik bir maddeyle bileşimi olarak bulunur. Bileşik bir gübrede ise diğer besinler geleneksel inorganik
çözünen formları ile mevcuttur.
1.2.Metilen Üre
%40 N içerir. Üre formaldehit olarak billinen bu madde gübre olarak
kullanılan sentetik organik maddelerin en eskisidir. Toprak mikroorganizmaları
tarafından bir dizi çözünürlük ve üreye ayrıştırılma hızı değişen bileşiğin
eyleme alınmasıyla olur. Ayrışmayı belirleyen faktörler IBDU ile benzerlik
gösterir, ancak daha çözünebilir metilen üre formları daha çabuk ayrışarak
toprağa daha hızlı azot kazandırabilir. Genelde granül formda bulunsa da
metilen ürenin çözünürlüğüne bağlı olarak yavaş salınımılı sıvı formları da vardır.
2.Sınırlı
Çözünürlüğe Sahip İnogranik Gübreler
2.1.Magnezyum Amonyum Fosfat
MgNH4PO4.
%10 N içerir. Bu madde kimyasal doğası gereği su da hafif çözünebilirdir. Azot
salınımı (amonyum-N olarak), sentetik organik bileşimlerde olduğu gibi toprağa
değil, kimyasal reaksiyonlara bağlıdır. Magnezyum amonyum fosfat bazen bileşik
gübreler ile kullanılır ancak yüksek fosfor yüzdesi (%40 P2O5,
%22 P) yabancı otların (annual meadow-grass) üremesini arttırabiliceği için
kaliteli çimde kullanımı kısıtlanır.
2.2.Reçine Kaplı Gübreler
Bu ürünlerde çözünebilen azot taşıyıcıları toprak çözeltisine yavaş
yavaş difüze oldukları reçine ile kaplıdır. Değişik oranlarda azot, fosfor ve potasyum içeriğine sahip
birçok ürün mevcuttur. Bu maddelerin yavaş salınımlı gübrelere karşı en büyük
avantajı sadece azota değil toprağın ihtiyacı olan birçok önemli besine sahip
olmalarıdır. Yüksek sıcaklıklarda salınım hızı artar. Büyük filiz boyutları
yüzünden birçok reçine kaplı gübre Turf kullanımı için uygun değildir. Bunun
nedeni biçme sırasında gübrede kesilme olursa tüm gübre toprağa yayılır ve
kavrulma ile sonuçlanır.
2.3.Sülfür Kaplı Üre
%32 N içerir. Üreyi sülfür
ile kaplamak bu elementin toprakta çözünmesini büyük ölçüde azaltır. Üre sülfür
kaplamadaki difüzyon ile ya da kaplamanın ayrışması ile yavaşça toprak
çözeltisine girer. Sıcaklık arttıkça salınım hızı artar. Toprak bakterileri
tarafından üretilen asidin etkisi ile sülfür kaplama sülfata(SO4-2)
dönüştürülür. Birçok sülfür kaplı ürede
sülfürün dışında polimer kaplamada bulunur. Biçme makineleri tarafından
kesilebilecek kaplamalar Turf’de kavrulmaya yol açabildiğinden büyük granül
boyutları ile Turf için uygun değildir.
Ancak Turf’e özel küçük boyutları mevcuttur.
3.Nitrifikasyon İnhibitörleri
İçeren Ürünler
Amonyum-N'ın Nitrat-N’a dönüştürüldüğü nitrifikasyon süreci toprak
bakterileri tarafından gerçekleştirilmektedir. Eğer bu bakterilerin aktivitesi
kısıtlanabilirse uzun bir dönemde daha küçük miktarlarda nitrat üretimi
gerçekleşebilir ve bu sayede amonyum (NH4) kil minerallerinde ve
organik maddede tutulabilir. Bakteri tarafından yapılan nitrifikasyonu
engellemek adına birkaç kimyasal kullanılabilir, en çok kullanılan ikisi
Dicyandiamide ve Nitrapyrindir. Didin adı verilen Dicyandiamide ile birlikte
geleneksel çözünür azot kaynakları içeren tescilli çim gübreleri mevcuttur.
Didin sentetik organik yavaş azot salınımlı gübreler gibi hareket eder.
*Turf/Turfgrass: Özel nitelikli çim alan
Kaynak: Lawson, D.M., 2002. Fertilisers for Turf. Second Edition. The
Sports Turf Research Institute, ISBN 1-873431-29-5
